امیرالمومنین علیه السلام، نخستین مسلمان

امیرالمومنین علیه السلام، نخستین مسلمان

ج: سلیمان أبو فاطمة:

این شخص را تنها ابن حبان توثیق کرده است.

ابن حجر بعد از نقل روایت آورده است که ابن حبان اسم این راوی را در کتاب «الثقات» خود آورده است:

عس النسائی فی مسند علی سلیمان بن عبد الله أبو فاطمة روى عن معاذ العدویة عن علی قال على منبر البصرة أنا الصدیق الأکبر وعنه نوح بن قیس الحدانی قال البخاری لا یتابع علیه ولا یعرف إلا به ولا یعرف له سماع من معاذة قلت وقال بن عدی لا أعرف له غیره ولا یتابع علیه کما قال البخاری وذکره بن حبان فی الثقات.

تهذیب التهذیب  ج 4، ص 179

د: معاذة بنت عبد الله العدویة:

مزی در تهذیب الکمال بعد از این که این راوی را معرفی کرده،‌ تصریح نموده است که وی را ابن حبان در کتابش آورده و گفته است: او از جمله زنان اهل عبادت بوده است:

معاذة بنت عَبد الله العدویة، أم الصهباء البَصْرِیّة، امرأة صلة بن أشیم، وکانت من العابدات. ..... قال أحمد بن سعد بن أَبی مریم، عن یحیى بن مَعِین : ثقة، حجة. وذکرها ابن حبان فی کتاب‌الثقات‌، وَقَال : کانت من العابدات.

تهذیب الکمال  ج 35، ص 308

ابن حجر نیز در کتاب «تقریب التهذیب»، ایشان را توثیق کرده است:

8684 معاذة بنت عبد الله العدویة أم الصهباء البصریة ثقة من الثالثة ع

تقریب التهذیب  ج 1، ص 753

ملا علی قاری نیز به وثاقت وی تصریح کرده است:

(وعن معاذة) بنت عبد الله العدویة الصهباء البصریة ثقة من الثالثة کذا فی التقریب .

مرقاة المفاتیح  ج 3،  ص 352

در نتیجه این روایت معتبر است.

سند دوم: آمنت قبل أن یؤمن أبو بکر، وأسلمت قبل أن یسلم

دولابی روایت معاذه را با دو سند دیگر به صورت واضح تر در کتابش آورده است:

1587 - حدثنا زیاد بن یحیى أبو الخطاب، قال : حدثنا نوح بن قیس . وحدثنی أبو بکر مصعب بن عبد الله بن مصعب الواسطی، قال : حدثنا یزید بن هارون، قال : أنبأ نوح بن قیس الحدانی، قال : حدثنا سلیمان ابن عبد الله أبو فاطمة، قال : سمعت معاذة العدویة، تقول : سمعت علی بن أبی طالب [ رضی الله عنه ] یخطب على منبر البصرة، وهو یقول : أنا الصدیق الأکبر، آمنت قبل أن یؤمن أبو بکر، وأسلمت قبل أن یسلم .

معاذه دختر عبد الله عدویه می‌گوید: از علی بن ابی طالب که بر منبر بصره بود،‌ شنیدم که می‌فرمود: من صدیق اکبرم،‌ پیش از این که ابو بکر ایمان و اسلام بیاورد من به رسول خدا ایمان و اسلام آوردم.

الدولابی، أبو بشر محمد بن أحمد بن حماد (متوفای310هـ )، الکنى والأسماء، ج 2، ص905،‌ تحقیق : أبو قتیبة نظر محمد الفاریابی، دار النشر : دار ابن حزم - بیروت/ لبنان، الطبعة : الأولى 1421 هـ - 2000م،

سند سوم: (همان مضمون قبل)

سند سوم این روایت این است:

186 حدثنا أبو موسى نا نوح بن قیس عن رجل قد سماه ذهب عن أبی موسى اسمه عن معاذ العدویة قالت سمعت علیا رضی الله عنه یخطب على المنبر وهو یقول أنا الصدیق الأکبر آمنت قبل أن یؤمن أبو بکر رضی الله عنه وأسلمت قبل أن یسلم.

ترجمه روایت گذشت.

الشیبانی، أحمد بن عمرو بن الضحاک ابوبکر (متوفاى 287هـ)، الآحاد والمثانی، ج 1، ص 151، تحقیق: د. باسم فیصل أحمد الجوابرة، ناشر:دار الرایة - الریاض، الطبعة: الأولى، 1411 – 1991م.

سند چهارم: (مضمون سند دوم)

187 حدثنا أبو موسى نا مسلم بن إبراهیم نا نوح بن قیس نا سلیمان بن عبد الله الحارثی حدثنی معاذة العدویة قالت سمعت علیا رضی الله عنه على المنبر یقول مثله

الآحاد والمثانی  ج 1، ص 151

3. عبد الله بن أبی هذیل از حضرت علی (ع):«ما أعرف أحدا من هذه الأمة عبد الله بعد نبیها غیری» (سند معتبر)

نسائی در کتاب «خصائص‌ و سنن الکبری، از طریق عبد الله بن ابی الهذیل از امیرمؤمنان علیه السلام نقل کرده است که فرمود: من هفت سال قبل از همه افراد این امت خداوند را عبادت کرده ام:

8 أخبرنا علی بن المنذر الکوفی قال حدثنا ابن الفضیل قال حدثنا الأجلح عن عبد الله بن أبی الهذیل عن علی قال مَا أَعْرِفُ أَحَدًا مِنْ هَذِهِ الأُمَّةِ عَبَدَ اللَّهَ بَعْدَ نَبِیِّهَا غَیْرِی، عَبَدْتُ اللَّهَ قَبْلَ أَنْ یَعْبُدَهُ أَحَدٌ مِنْ هَذِهِ الأُمَّةِ بِسَبْعِ سِنِینَ ‌.

عبد الله بن ابی هذیل از علی علیه السلام نقل کرده است که فرمود: در میان امت کسی را نمی شناسم که بعد از رسول خدا،‌ جز من خداوند را عبادت کرده باشد؛‌ من خداوند را هفت سال قبل از این که فردی از این امت عبادت کند،‌ او را پرستش  کردم.

النسائی، أحمد بن شعیب أبو عبد الرحمن (متوفای 303 هـ)، خصائص علی، ج 1، ص 27، تحقیق : أحمد میرین البلوشی، دار النشر : مکتبة المعلا – الکویت، الطبعة : الأولى 1406

النسائی، ابوعبد الرحمن أحمد بن شعیب بن علی (متوفاى303 هـ)، السنن الکبرى، ج 5، ص 107، تحقیق: د.عبد الغفار سلیمان البنداری، سید کسروی حسن، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الأولى، 1411 - 1991.

بررسی سند روایت:

 

علی بن المنذر الکوفی:

ابن حجر عسقلانی و مزی توثیقات علمای اهل سنت همانند: ابن ابی حاتم و نسائی و برخی دیگر را در باره وی آورده است:

627 ت س ق الترمذی والنسائی وابن ماجة علی بن المنذر بن زید الأودی ویقال الأسدی أبو الحسن الکوفی الطریقی روى عن أبیه وابن عیینة وابن فضیل ...

 قال بن أبی حاتم سمعت منه مع أبی وهو صدوق ثقة سئل عنه أبی فقال محله الصدق وقال النسائی شیعی محض ثقة وذکره بن حبان فی الثقات وقال مطین مات فی ربیع الآخر سنة ست وخمسین ومائتین سمعت بن نمیر یقول هو ثقة صدوق ... وقال الدارقطنی لا بأس به وکذا قال مسلمة بن قاسم وزاد کان یتشیع.

ابن ابی حاتم گفته: من و پدرم از وی روایت شنیدم و او شخص راستگو و ثقه است. از پدرم درباره وی سؤال کردند،‌ گفت: جایگاه او صدق است (یعنی راستگو است) . نسائی گفته: او شیعه خالص و ثقه است. ابن حبان نیز وی را در کتاب «الثقات» آورده است. مطین می‌گوید:‌ از ابن نمیر نقل کرده است که علی بن منذر ثقه و صدوق است....

تهذیب التهذیب ج7، ص337

تهذیب الکمال ج21، ص147

 

محمد بن الفضیل:

ذهبی وی را شیعه و راستگو می‌داند و می‌نویسد:

311 محمد بن فضیل بن غزوان ع شیعی صدوق.

ذکر من تکلم فیه وهو موثق ج1، ص167

ذهبی در جای دیگر می‌نویسد:

5115 محمد بن فضیل بن غزوان الضبی مولاهم الحافظ أبو عبد الرحمن عن أبیه ومغیرة وحصین وعنه أحمد وإسحاق والعطاردی ثقة شیعی.

الکاشف ج2، ص211

ابن حجر می‌نویسد: وی راستگوی عارف است که به تشیع نسبت داده شده است:

6227 محمد بن فضیل بن غزوان بفتح المعجمة وسکون الزای الضبی مولاهم أبو عبد الرحمن الکوفی صدوق عارف رمی بالتشیع ...

تقریب التهذیب ج1، ص502

 

اجلح بن عبد الله:

ذهبی توثیق ابن معین و عجلی را در باره وی آورده و ابن عدی نیز او را صدوق می‌داند:

273 [ 2218 ت ] - اجلح بن عبد الله [ عو ] أبو حجیة الکندی الکوفی یقال اسمه یحیى ... وثقة ابن معین واحمد بن عبد الله العجلی وقال أحمد ما اقربه من فطر ... وقال ابن عدی شیعی صدوق .

ابن معین و احمد بن عبد الله عجلی وی را توثیق کرده و ابن عدی گفته: وی شیعه و راستگو است.

میزان الاعتدال فی نقد الرجال ج1، ص209

زرعی دمشقی بعد از نقل روایتش می‌گوید: اگر وی صدوق است ولی شیعه است:

وأما حدیث الأجلح عن عبدالله بن أبی الهذیل عن علی رضی الله عنه قال ما أعرف أحدا من هذه الأمة عبد الله بعد نبیها غیری عبدت الله قبل أن یعبده أحد من هذه الأمة سبع سنین فالأجلح وإن کان صدوقا فإنه شیعی .

اجلح هرچند صدوق است اما شیعه است.

أحکام أهل الذمة، اسم المؤلف:  أبو عبد الله شمس الدین محمد بن أبی بکر بن أیوب بن سعد الزرعی الدمشقی الوفاة: 751 هـ، دار النشر : رمادى للنشر - دار ابن حزم - الدمام - بیروت - 1418 - 1997، الطبعة : الأولى، تحقیق : یوسف أحمد البکری - شاکر توفیق العاروری ج 2   ص 914